Wie betaalt voor de schade van het slachtoffer van een strafbaar feit?

Een slachtoffer van een strafbaar feit kan zich als benadeelde partij voegen in een strafzaak om zo de schade op de dader te verhalen. In de praktijk zien we echter dat er ook andere compensatiebronnen zijn die aangesproken kunnen worden door slachtoffers van strafbare feiten.

Als benadeelde partij voegen in een strafzaak

Het voegen in een strafzaak als benadeelde partij is een manier om schade te verhalen op de dader. Dit is een vrij bijzondere manier, omdat het als het ware gaat om een civiele procedure in een strafzaak. Dit maakt dat het relatief eenvoudig is om de schade op de dader te verhalen. De strafrechter heeft immers niet veel tijd om in te gaan op de schade. Het dient daarom ook te gaan om schade die voldoende eenvoudig van aard is. Als dat niet het geval is volgens de strafrechter, dan kan hij de benadeelde partij doorverwijzen naar de burgerlijke rechter.

Welke andere compensatiebronnen zijn er?

Er zijn vier hoofdbronnen van compensatie voor slachtoffers, namelijk sociale zekerheid, private verzekering, het Schadefonds Geweldsmisdrijven en verhaal op de dader.

Naar schatting wordt een groot aantal van de schade gecompenseerd door sociale en private verzekeraar. De sociale zekerheid kent regelingen die inkomensnadeel en zorgkosten dekken. Hier is niet relevant of de oorzaak van het nadeel te wijten is aan een strafbaar feit. In het geval van letsel is het doorgaans mogelijk een beroep te doen op de zorgverzekering. Indien het letsel inkomensverlies tot gevolg heeft, wordt dikwijls een beroep gedaan op de regelingen van sociale zekerheid, zoals het doorbetalen van loon door de werkgever. Ook voor private verzekeringen geldt dat deze in feite min of meer, afhankelijk van waarvoor er verzekerd is, voorzien in het dekken van de door strafbare feiten veroorzaakte schade.

Voor compensatie uit het Schadefonds Geweldsmisdrijven en het verhalen van de schade op de dader (via een strafproces) geldt als voorwaarde dat de schade is veroorzaakt door een strafbaar feit. De tegemoetkoming van het Schadefonds Geweldsmisdrijven kan oplopen tot € 35.000,-. Dit wordt bekostigd uit de algemene middelen. Tevens kan voor zover de dader bekend is het slachtoffer proberen om de schade op de dader te verhalen door een voeging als benadeelde partij in de strafzaak.

De dader betaalt

Vanuit juridisch en moreel oogpunt geldt als uitgangspunt dat de dader betaalt voor hetgeen hij heeft aangericht. In de praktijk spelen echter ook andere compensatiebronnen een rol. Dit heeft enerzijds te maken met het feit dat in veel gevallen de dader onbekend is. Uit onderzoek blijkt dat dit het geval is in 67% tot 75% van de strafbare feiten.[1] Anderzijds zijn deze andere compensatiebronnen belangrijk omdat op deze bronnen vaak eerder een beroep wordt gedaan door slachtoffers dan dat er verhaal op de dader zelf wordt ingezet. De andere compensatiebronnen hebben veelal een verhaalsrecht op de dader. De dader vormt in zoverre dus het daadwerkelijk eindpunt in de keten van aanspraken.

Dat de dader ook echt betaalt, spreekt niet voor zich. Uit onderzoek blijkt dat private en publieke regresnemers (denk aan verzekeraars en uitvoerders van sociale zekerheid) regelmatig afzien van het verhalen van de schade op de dader, als deze al bekend is. Vaak wegen de kosten namelijk niet op tegen de baten.

Heeft u schade geleden als gevolg van een strafbaar feit of heeft u een vraag over dit onderwerp? Neem dan gerust contact met ons op voor een gratis en vrijblijvend adviesgesprek.

17 november 2020

Anneline Nieuwenhuijse

[1] Rapport ‘Compensatie en verhaal van schade door strafbare feiten’ (WODC.nl)